Avondklokrellen in Nederland in 2021
| Coronapandemie | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Coronacrisis in Nederland | ||||
|
Overzicht | ||||
|
Bestuur | ||||
|
Zorg | ||||
|
Gevolgen | ||||
|
Organisaties & Instanties | ||||
| ||||
De avondklokrellen zijn de rellen die op verschillende plekken in Nederland plaatsvonden, naar aanleiding van het instellen van de avondklok in Nederland die op 23 januari 2021 inging. Volgens de Nederlandse Politiebond ging het om de heftigste rellen in Nederland sinds de krakersrellen van 1980.[1][2]
Achtergrond
[bewerken | brontekst bewerken]
In september 2020 stelde het Outbreak Management Team (OMT) voor om een avondklok in te stellen ter bestrijding van de coronacrisis. Dit plan kon toen niet op een meerderheid rekenen, omdat de avondklok associaties op zou roepen met de Tweede Wereldoorlog, de laatste keer dat in Nederland een avondklok van kracht was.[3][4] In november 2020 kwam de avondklok wederom ter sprake toen minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge de mogelijkheid opnieuw opperde tijdens een persconferentie.[5]
Op 20 januari 2021 kondigde het demissionaire kabinet-Rutte III aan alsnog een landelijke avondklok te willen invoeren. Een dag later vond hierover het Kamerdebat plaats. PVV, DENK en FVD stemden tegen de invoering van een avondklok en tegen het invoeren van een wettelijke verplichting voor bedrijven om zich aan de bestaande maatregelen te houden. Partij voor de Dieren, SGP en eenmansfracties Krol en Van Kooten-Arissen stemden tegen de avondklok maar voor strengere regelgeving voor bedrijven. VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie en 50PLUS stemden zowel voor de avondklok als voor strengere regelgeving voor bedrijven.[6]
De avondklok werd ingesteld vanaf zaterdag 23 januari en gold toen van 21:00 tot 04:30.[7] Per 31 maart werd dit veranderd naar 22:00 tot 04:30.[8] Vanaf 28 april kwam er een einde aan de avondklok.[9] De boete voor het overtreden van de avondklok werd gesteld op 95 euro.[10]
Gebeurtenissen
[bewerken | brontekst bewerken]23 januari
[bewerken | brontekst bewerken]Bij de inwerkingtreding schreef de politie 3.600 boetes uit aan personen die zich na negen uur zonder geldige verklaring op de weg of straat bevonden.[11]
Op Urk waren jongeren op de been om te protesteren tegen de avondklok. Er werd door de menigte met vuurwerk en stenen naar politiemensen gegooid en politieauto’s werden vernield. Later op de avond werd een coronateststraat van de GGD in brand gezet. Hiervoor werden twee verdachten aangehouden en werden tientallen boetes uitgedeeld.[12]
In Amersfoort kwamen ongeveer veertig aanhangers van de actiegroep Viruswaarheid bijeen om te demonstreren. In het centrum van Rotterdam gingen ongeveer vijftig demonstranten de straat op om te protesteren tegen de maatregelen en ook in IJmuiden en Stein protesteerden tientallen mensen tegen de avondklok.[13]
24 januari
[bewerken | brontekst bewerken]Zondagavond waren op meerdere plaatsen in het land protesten die uitliepen op rellen, waaronder Rotterdam, Eindhoven, Amsterdam, Den Haag, Tilburg, Venlo, Enschede, Helmond en Roermond. Op verschillende plaatsen werd een noodbevel ingesteld om samenkomsten tegen te gaan.[14] Meer dan 300 arrestaties werden in totaal verricht en 2.100 boetes werden uitgedeeld.
Zondagmiddag verzamelden duizenden mensen zich tijdens een demonstratie op het Museumplein in Amsterdam, hoewel deze door de Amsterdamse driehoek (burgemeester Halsema, de korpschef van de politie en de hoofdofficier van justitie) was verboden. Met inzet van een waterkanon, de Mobiele Eenheid en politie te paard werd de menigte uiteengedreven. Er werden 190 demonstranten aangehouden.[15]
In Enschede belaagden relschoppers in de avond tijdens de dienstwisseling het ziekenhuis Medisch Spectrum Twente (MST) waarbij getracht werd de ramen in te slaan en het ziekenhuis binnen te dringen.[16]
Agenten van de Mobiele Eenheid werden in Eindhoven met messen aangevallen en bekogeld met stenen. In de stationshal werden vernielingen aangericht en werd een supermarkt geplunderd.[17] Dit leidde tot 55 arrestaties.[18]
In de Schilderswijk in Den Haag werd op straat brand gesticht. Een motoragent die door de wijk reed werd belaagd door jongeren en moest vluchten. De ME herstelde uiteindelijk de orde.[19]
25 januari
[bewerken | brontekst bewerken]
Ook op maandagavond gingen relschoppers de straat op om te protesteren tegen de avondklok. In meerdere steden, waaronder Almelo, Amersfoort, Amsterdam, Den Bosch, Den Haag, Geleen, Haarlem, Helmond, Rotterdam, Veenendaal en Zwolle was het onrustig en/of waren er rellen en greep de politie in. Relschoppers gooiden daarbij met zwaar vuurwerk en stenen en stichtten brandjes. Er werden 184 relschoppers gearresteerd en 1.741 boetes uitgedeeld.[20]
In Rotterdam-Zuid werden winkels geplunderd en een politiebureau vernield. De politie zette waterkanonnen in tegen de honderden relschoppers en tevens werd een waarschuwingsschot gelost.[21][22] Zeker tien agenten raakten bij de ongeregeldheden gewond en er werden ongeveer 60 arrestaties verricht.[23]
In Den Bosch werden in de binnenstad op meerdere plekken ramen ingegooid, auto's vernield en winkels geplunderd. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis ging tijdelijk uit voorzorg op slot na een mislukte poging van relschoppers bij het ziekenhuis te komen. Vanwege de tijdelijke sluiting moesten ambulances uitwijken naar andere ziekenhuizen, en door de rellen slaagden medisch hulpverleners er niet altijd in om snel bij noodgevallen te zijn.[24] In de loop van de avond zijn alle toegangswegen naar Den Bosch afgesloten en werd het stads-, trein- en streekvervoer stilgelegd.[25] De schade in de binnenstad was groot en volgens de burgemeester van de stad, Jack Mikkers, duurde het erg lang voordat de ME beschikbaar was. Hij heeft hierover een onafhankelijk onderzoek ingesteld.[26]
26 januari
[bewerken | brontekst bewerken]De vierde dag waren in verschillende steden preventief noodbevelen of noodverordeningen afgekondigd. Geweldsuitbarstingen en grote rellen bleven uit en van escalerende situaties was geen sprake.[27]
In verschillende steden kwamen voetbalsupporters bijeen om naar eigen zeggen hun stad te beschermen tegen relschoppers.[28] In Rotterdam werden in totaal 81 mensen gearresteerd vanwege vernielingen en samenscholing, en ook in Gouda en Breda werden arrestaties verricht.[29] In Schijndel werd met een brandbom geprobeerd een warenhuis in brand te steken, maar het vuur was snel geblust.[30]
Na 26 januari
[bewerken | brontekst bewerken]Vanaf 27 januari was het rustiger dan de voorgaande dagen en was van van rellen niet langer sprake. Op de vijfde dag van de avondklok vonden 51 aanhoudingen plaats. Het grootste deel daarvan was vanwege opruiing op sociale media.[31] In Rotterdam werden 25 jongeren aangehouden voor lichte vergrijpen, waaronder het niet naleven van de coronamaatregelen of de identificatieplicht.[32] In Bemmel, Den Bosch, Den Haag, Gouda, Katwijk en Leiden werd een klein aantal personen aangehouden wegens vernieling of openbare geweldpleging.[33][34] Daarnaast werden drie personen aangehouden wegens openlijke geweldpleging op 27 januari op het Museumplein te Amsterdam. Een vierde persoon werd een dag later aangehouden.[35]
De zesde dag verliep zonder grote incidenten. In totaal vonden er 92 aanhoudingen plaats, met name wegens opruiing en incidenten op de eerdere dagen.[36]
Noodverordeningen
[bewerken | brontekst bewerken]Een groot aantal gemeentes wees veiligheidsrisicogebieden aan en vaardige noodbevelen en noodverordeningen uit. Tijdens de eerste rellen werden er noodverordeningen uitgevaardigd in Stein, Sittard-Geleen, Venlo, Roosendaal, Den Bosch, Beek, Echt-Susteren, Peel en Maas, Maastricht, Eindhoven, Roermond en Gouda.[37] Ook nadat de grootste onrust voorbij was werden er noodverordeningen uitgevaardigd. Dit was het geval in onder meer Smallingerland, Heerlen, Harderwijk, Weert, Venray, Vijfheerenlanden, Meppel, Leeuwarden en Apeldoorn.[38] Sommige verordeningen waren van bepaalde duur, andere van onbepaalde duur, en een aantal werd expliciet gekoppeld aan de einddatum van de avondklok.
Nasleep
[bewerken | brontekst bewerken]Reacties vanuit de Nederlandse politiek
[bewerken | brontekst bewerken]Verschillende politici reageerden geschokt op de avondklokrellen.[39]
Demissionair premier Mark Rutte reageerde maandag 25 januari voor het eerst publiekelijk en noemde de avondklokrellen afschuwelijk en onacceptabel. "Elk normaal mens kan hier alleen met afschuw kennis van nemen. Je vraagt je werkelijk af: wat bezielt deze mensen? Het is crimineel geweld en dat zullen we ook als zodanig behandelen."[40] Minister van Justitie Ferd Grapperhaus gaf aan de kosten te verhalen op de plunderaars en vernielers en noemde de relschoppers crimineel.[41]
Partijleider van GroenLinks Jesse Klaver veroordeelde de rellen en verweet de PVV en Forum voor Democratie verantwoordelijkheid te dragen voor de gebeurtenissen. PVV-voorman Geert Wilders nam afstand van de rellen en noemde die op zijn beurt het werk van de achterban van GroenLinks.[42] Wilders riep ook op het leger in te zetten om de rellen de kop in te drukken. Thierry Baudet (FvD), tegenstander van de invoering van de avondklok, veroordeelde het geweld en sprak opnieuw zijn steun uit voor ieder initiatief van mensen om zich vreedzaam te laten horen.[43]
John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven, zei naar aanleiding van de rellen in zijn stad: "We zijn zo op weg naar burgeroorlog."[44]
Minister van Financiën Wopke Hoekstra zei voorafgaand aan overleg in de ministerraad op 26 januari: "We gaan niet capituleren voor paar idioten die zich op deze manier misdragen". Daarbij werd ook bekend dat het kabinet niet overwogen hadden het leger in te zetten om de rellen te stoppen.[45] Het leger gaf hierop zelf aan alleen hulp te kunnen bieden op logistiek en materieel vlak, aangezien militairen niet opgeleid zijn om de-escalerend te werken.[46]
Reactie Verbond van Verzekeraars
[bewerken | brontekst bewerken]Het Verbond van Verzekeraars liet weten dat verzekeraars bekijken in hoeverre er schade bij hen verzekerd is. Zij zullen dit conform de polisvoorwaarden aan hun klanten vergoeden en proberen de schade te verhalen op de daders.[47]
Reactie bewoners
[bewerken | brontekst bewerken]In sommige gemeenten schoten na de rellen omwonenden te hulp om de schade te herstellen. Inwoners van Eindhoven veegden met bezems de straten schoon en hingen voor het politiebureau een groot spandoek op om de politie te bedanken.[48][49] In Den Bosch werd een crowdfundingsactie gestart om een gedupeerde ondernemer te steunen[50] en werden dichtgetimmerde winkels opgefleurd met graffiti.[51]
Veroordeling daders
[bewerken | brontekst bewerken]Op 27 januari zijn aan verschillende relschoppers via snelrecht de eerste cel- en taakstraffen opgelegd wegens betrokkenheid bij de avondklokrellen. Ook heeft het Openbaar Ministerie beslag gelegd op bankrekeningen en auto's om de geleden schade op daders te kunnen verhalen. Daders kunnen daarbij hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden voor door een collectief van daders veroorzaakte schade.[52]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Bronnen
- ↑ Hoe nu verder na 'heftigste rellen in 40 jaar'?. NOS (25 januari 2021). Gearchiveerd op 16 april 2021.
- ↑ Politiebond vreest dat rellen voorbode zijn van komende 'dagen of weken'. NOS (24 januari 2021). Gearchiveerd op 16 april 2021.
- ↑ Hoe de avondklok tóch op tafel kwam: ‘De wereld ziet er nu anders uit’. Algemeen Dagblad (20 januari 2021). Gearchiveerd op 28 februari 2021.
- ↑ Zo reëel is een avondklok en dit kunnen we verwachten. RTL Nieuws (13 januari 2021). Gearchiveerd op 16 april 2021.
- ↑ Regionale avondklok? Niet je hond uitlaten, en alleen met toestemming straat op. RTL Nieuws (5 november 2020). Gearchiveerd op 30 januari 2021.
- ↑ Moties ingediend bij het debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus[dode link]. www.tweedekamer.nl (21 januari 2021).
- ↑ Tweede Kamer akkoord met avondklok vanaf 21.00 uur. NRC Handelsblad (21 januari 2021). Gearchiveerd op 9 februari 2021.
- ↑ Kabinet besluit zoals verwacht: avondklok naar 22.00 uur. NOS. Gearchiveerd op 27 april 2021. Geraadpleegd op 27 april 2021.
- ↑ Einde aan historische avondklok: maatregel die tot veel creativiteit leidde. RTL Nieuws. Gearchiveerd op 27 april 2021. Geraadpleegd op 27 april 2021.
- ↑ Dit bedrag haalde de politie in totaal binnen met boetes voor de avondklok. Metro Nieuws (29 april 2021). Gearchiveerd op 27 juni 2021. Geraadpleegd op 27 juni 2021.
- ↑ 3600 boetes en 25 aanhoudingen in de eerste nacht van de avondklok. Het Parool (24 januari 2021).
- ↑ Jongeren in Urk en Stein keren zich tegen politie en avondklok. de Volkskrant (24 januari 2021).
- ↑ Politie deelt boetes uit voor overtreden avondklok; teststraat in lichterlaaie bij protest in Urk; 12 arrestaties in Stein. Algemeen Dagblad (23 januari 2021). Gearchiveerd op 6 maart 2021.
- ↑ Op meerdere plaatsen in Nederland rellen tegen avondklok. Leeuwarder Courant (25 januari 2021).
- ↑ 190 relschoppers aangehouden, beveiliging bij ambtswoning Halsema. Het Parool (25 januari 2021).
- ↑ Enschedees ziekenhuis aangevallen door relschoppers, politie in Eindhoven belaagd met messen. De Standaard (25 januari 2021). Gearchiveerd op 29 april 2021.
- ↑ Door het hele land rellen na avondklok: ‘Wat bezielt deze mensen?’. Trouw (25 januari 2021).
- ↑ Ruim 200 aanhoudingen bij coronaprotesten Eindhoven en Amsterdam. RTL Nieuws (24 januari 2021). Gearchiveerd op 4 maart 2021.
- ↑ Mobiele Eenheid grijpt in bij onrust in Haagse Schilderswijk. Omroep West (24 januari 2021). Gearchiveerd op 5 maart 2021.
- ↑ 184 mensen aangehouden bij rellen, 1741 boetes uitgedeeld. Nederlands Dagblad (26 januari 2021). Gearchiveerd op 27 februari 2021.
- ↑ Steeds meer steden meldden rellen en plunderingen, al zeker 70 arrestaties. NOS (25 januari 2021).
- ↑ Aboutaleb kondigt noodbevel af, traangas ingezet op Beijerlandselaan. NU.nl (25 januari 2021). Gearchiveerd op 5 maart 2021.
- ↑ Politiechef Rotterdam: 10 agenten gewond geraakt, ongeveer 60 mensen opgepakt. WNL (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 februari 2021.
- ↑ Minister: Onacceptabel dat spoedzorg lijdt onder rellen. Algemeen Dagblad (26 januari 2021). Gearchiveerd op 7 maart 2021.
- ↑ Alle toegangswegen naar Den Bosch zijn afgesloten vanwege rellen, ook bussen rijden niet meer. Omroep Brabant (25 januari 2021). Gearchiveerd op 3 maart 2021.
- ↑ Burgemeester Den Bosch wil onderzoek naar inzet ME tijdens rellen. NU.nl (26 januari 2021). Gearchiveerd op 27 februari 2021.
- ↑ Politie tevreden over relatief rustige avond: 'Grote escalaties voorkomen'. NOS (26 januari 2021).
- ↑ In meerdere steden voetbalsupporters op de been 'om stad te beschermen'. RTL Nieuws (26 januari 2021). Gearchiveerd op 28 februari 2021.
- ↑ Wel arrestaties, geen rellen rond avondklok: 'Het is relatief rustig'. RTL Nieuws (26 januari 2021). Gearchiveerd op 25 februari 2021.
- ↑ Ondanks gespannen sfeer relatief rustige avond. De Telegraaf (26 januari 2021). Gearchiveerd op 15 april 2021.
- ↑ Diverse incidenten op vijfde avondklokavond. Politie.nl (28 januari 2021). Gearchiveerd op 6 februari 2021.
- ↑ Beheersbare avond in regio Rotterdam. Politie.nl (28 januari 2021). Gearchiveerd op 5 februari 2021.
- ↑ Opnieuw een rustige avond na ingaan avondklok. NRC Handelsblad (28 januari 2021). Gearchiveerd op 27 januari 2021.
- ↑ Voor de tweede avond op rij geen grote incidenten rondom avondklok. NOS (28 januari 2021). Gearchiveerd op 2 maart 2021.
- ↑ Openlijke geweldpleging demonstratie Museumplein 17 januari: alle getoonde verdachten geïdentificeerd. Politie.nl (28 januari 2021). Gearchiveerd op 28 februari 2021.
- ↑ Ruim 11.500 boetes en 430 arrestaties na zes dagen avondklok. Het Parool (29 januari 2021).
- ↑
- Burgemeester van Stein, Noodverordening van de burgemeester van de gemeente Stein (23 januari 2021). Gearchiveerd op 25 januari 2021.
- Burgemeester van Sittard-Geleen, Noodverordening ex artikel 176 gemeentewet (25 januari 2021). Gearchiveerd op 28 mei 2023.
- Burgemeester van Venlo, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Venlo januari 2021 (25 januari 2021). Gearchiveerd op 13 februari 2021.
- Burgemeester van Roosendaal, Noodverordening van de burgemeester van de gemeente Roosendaal (25 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van 's-Hertogenbosch, Noodverordening maatschappelijke onrust 's-Hertogenbosch 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Beek, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Beek 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Echt-Susteren, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Echt-Susteren januari 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 7 maart 2021.
- Burgemeester van Peel en Maas, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Peel en Maas 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Maastricht, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Maastricht 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 26 januari 2021.
- Burgemeester van Eindhoven, Noodverordening maatschappelijke onrust Eindhoven 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Roermond, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Roermond 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Gouda, Noodverordening Gouda 2021 (26 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- ↑
- Burgemeester van Smallingerland, Verordening van de burgemeester van de gemeente Smallingerland (27 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Heerlen, Noodverordening Ernstige wanordelijkheden avondklok (27 januari 2021). Gearchiveerd op 5 februari 2021.
- Burgemeester van Harderwijk, Noodverordening Harderwijk winkelcentrum Tweelingstad en omgeving 27 januari 2021 (27 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Harderwijk, Noodverordening gehele grondgebied gemeente Harderwijk 27 januari 2021 (27 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Weert, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Weert januari 2021 (28 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Venray, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Venray januari 2021 (29 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Vijfheerenlanden, Noodverordening wanordelijkheden Gemeente Vijfheerenlanden (29 januari 2021).
- Burgemeester van Meppel, Noodverordening maatschappelijke onrust Meppel januari 2021 (29 januari 2021). Gearchiveerd op 4 juli 2021.
- Burgemeester van Leeuwarden, Noodverordening van de burgemeester van Gemeente Leeuwarden (30 januari 2021).
- Burgemeester van Apeldoorn, Noodverordening Apeldoorn 30 januari 2021 (30 januari 2021). Gearchiveerd op 16 november 2021.
- ↑ Politici reageren geschokt op ongeregeldheden rond avondklok. RTL Nieuws (24 januari 2021). Gearchiveerd op 8 maart 2021.
- ↑ Premier Rutte noemt rellen crimineel geweld: 'Wat bezielt deze mensen?'. Algemeen Dagblad (25 januari 2021). Gearchiveerd op 17 april 2021.
- ↑ Grapperhaus: ‘We gaan schade verhalen op plunderaars en vernielers’. Algemeen Dagblad (25 januari 2021). Gearchiveerd op 1 maart 2021.
- ↑ Klaver, Wilders, Segers en Baudet vliegen elkaar in de haren over rellen avondklok. Algemeen Dagblad (25 januari 2021). Gearchiveerd op 3 maart 2021.
- ↑ Kritiek op tweets Forum en PVV over rellen: 'Stemmingmakerij'. RTL Nieuws (25 januari 2021). Gearchiveerd op 16 maart 2021.
- ↑ Geëmotioneerde burgemeester Eindhoven: 'We zijn zo op weg naar burgeroorlog'. NOS (25 januari 2021).
- ↑ Kabinet wil leger niet inzetten tegen ‘paar idioten’. BN DeStem (26 januari 2021). Gearchiveerd op 21 april 2021.
- ↑ Leger nog niet gevraagd op te treden: 'Zijn ook niet opgeleid voor de-escalatie'. NU.nl (26 januari 2021). Gearchiveerd op 27 februari 2021.
- ↑ Reactie Verbond van Verzekeraars op avondklok-rellen. Verbond van Verzekeraars (25 januari 2021). Gearchiveerd op 26 januari 2021.
- ↑ Orkun Akinci, Met bezems en emmertjes sop vegen Eindhovenaren tegen de vandalen. Trouw (25 januari 2021). Gearchiveerd op 4 februari 2021.
- ↑ Robyn van Gorsel, Politiebureau in Eindhoven bedolven onder hartverwarmende reacties. de Gelderlander (25 januari 2021). Gearchiveerd op 10 april 2021.
- ↑ Maaike van vernielde Primera stort ingezameld geld in noodfonds voor andere ondernemers. RTL Nieuws (27 januari 2021). Gearchiveerd op 4 februari 2021. Geraadpleegd op 5 februari 2021.
- ↑ Collin Beijk, Dichtgetimmerde winkels opgefleurd met graffiti: 'Den Bosch komt altijd uit moeras, net als Oetels'. Omroep Brabant (30 januari 2021). Gearchiveerd op 12 februari 2021. Geraadpleegd op 5 februari 2021.
- ↑ Eerste relschoppers veroordeeld tot celstraffen, beslag op auto's en bankrekeningen. NOS (27 januari 2021).